لاین های تخمگذار تولید کننده ی تخم های نطفه داری هستند که نتایج جوجه کشی آنها باعث تولید پولت های تخمگذار می شود. در صنعت مرغداری این پولت ها را برای تولید تخم خوراکی سفید و یا قهوه ای انتخاب می کنند. پولت های تخمگذار جثه کوچکی دارند و زنده مانی بالایی داشته و با تولید تخم های با کیفیت با پوسته سالم جزو اقتصادی ترین تولید کننده های تخم مرغ خوراکی می باشند.

– لاین های تخمگذار تولید کننده تخم مرغ های با پوسته سفید رنگ

در حال حاضر فقط از لاین های لگهورن سفید تاج معمولی به صورت پولت های تجاری جهت تولید تخم مرغ سفید استفاده می کنند. در گذشته از لاین های خالص بدون اختلاطی با سویه های مختلف استفاده میشد ولی با گذشت زمان با اختلاط لاین های مختلف پولت های تخمگذار تجاری امروزی به دست آمدند.

· لاین منفرد

لاین منفرد از لاین های تخمگذار به طیوری اطلاق می شود که از گله های بسته تولید شده اند، به عبارت دیگر به طور مستمر بهترین طیوری که صفت های اولیه را دارند جداسازی شده و به عنوان لاین های نسل های جدید انتخاب می شوند. این طبیعی است که پولت های تخمگذاری که تعداد تخم تولیدی آنها در سال بیشتر باشد پروش آنها مقرون به صرفه است. برای ادامه نسل در لاین های منفرد در آخر سال از بین کله گله بهترین مرغانی که از جهات مختلف دارای مزیت باشند را انتخاب میکنند. فاکتور هایی همچون : وزن بدنی، میزان رشد، توانایی زنده ماندن در زمان رشد، ظاهر پولت ها، سن بلوغ جنسی، وزن تخم مرغ، تولید تخم مرغ، کیفیت پوسته تخم مرغ، کیفیت محتوای تخم مرغ و توانایی زنده ماندن در زمان تولید.

· نژادهای هیبرید

پرندگان در بین نژادها و واریته های بخصوص در مورد خیلی از صفات بالا هموزیگوس هستند. وقتی با هم جفت گیری می کنند هتروزیگوسی در نتاج آنها به وجود می آید و ژن های غالب جدید با هم همراه می شوند و نتاج حاصله از نظر ژنتیکی برتر از لاین های والدین خواهد بود، این نتاج را هیبرید یا هتروزیس می نامند. که به علت بهبود نتایج باعث سلامتی فیزیکی آنها می شود، ولی در واقع هتروزیگوسی افزایش می یابد و ژنهای مغلوب که باعث صفات نامطلوب می شوند به وسیله ژنهای غالب بهتر جایگزین می گردند.

· لاین پدر و لاین مادر 

به طور مشخص هنگام هر گونه اختلاط بین دو لاین تخمگذار، خروسی از یک لاین باید با مرغی از لاین دیگر آمیخته گردد. مرغ های لاینی که خروس آن مورد استفاده است و خروس های لاینی که مرغ آن مورد استفاده قرار می گیرد بی ارزش بوده و همه آنها در سن یک روز گی باید از بین برده شوند، چون پرورش آنها اقتصادی نیست. این مسئله نه تنها در لاین های والدین بلکه در پولت های تخمگذار تجاری نیز باید اجرا شود و جوجه خروس های آنها معدوم گردد.

آمیخته گری بین سویه ها

بسیاری از متخصصین علم ژنتیک گاهی به جای انتخاب بهترین نمونه های یک سویه منفرد، تعداد کمی را در هر لاین بر می گزینند و سپس برای به دست آوردن پولت های تجاری، دو یا چند لاین را با هم می آمیزند.

· آمیختن دو لاین

اختلاط دو یا چند لاین باعث افزایش هتروزیس در جوجه ها خواهد شد، و به این ترتیب ظرفیت تولید آنها بهبود می یابد. ولی برای به دست آوردن نتیجه ای از این آمیختگی، باید یکی از این لاین های والد را به عنوان محوری ثابت از نظر یک سری خصوصیت کیفی در نظر بگیریم و لاین والد دیگر را از نظر خصوصیاتی دیگر در نظر داشته باشیم. مثالی ساده از اختلال دو لاین، در ذیل ذکر می گردد.

 اگرچه خصوصیات متعدد دیگری در این لاین ها وجود دارند، ولی مهم ترین آنها همان هایی است که در نظر گرفته شده اند. وقتی دو لاین فوق با هم آمیزش می یابند پولت های حاصل که برای تولید تخم مرغ تجارتی استفاده می شوند دارای خصوصیاتی نظیر زنده مانی خوب، اندازه بدنی نسبتا بزرگ، اندازه تخم مرغ خوب، تولید تخم مرغ خوب، کیفیت پوسته خوب و کیفیت محتوای داخلی تخم مرغ خوب خواهند بود.

· آمیختن سه لاین

این روش نیز پیشرفت زیادی کرده است. در این روش ابتدا دو لاین را با هم می آمیزند و نتایج حاصله از آنها را با لاین سوم مخلوط می کنند. در هر کدام از این لاین ها خصوصیات مطلوب متفاوتی در نظر گرفته می شوند. اگرچه حفظ و پرورش لاین های اضافی بر مخارج تولید پولت های تخمگذار می افزاید ولی مزایای به دست آمده از این طریق می تواند خیلی بیشتر از مخارج آن باشد.

· آمیختن چهار لاین

در این روش دو لاین را با هم و دو لاین دیگر را نیز با هم می آمیزند، نتایج حاصله از هر کدام را اگر با هم بیامیزند پولت های تخمگذار مورد نظر به دست خواهد آمد. سویه هایی که برای اختلاط به کار می روند باید مکمل یکدیگر باشند. دو لاین از لاین های تخمگذار که با هم مخلوط شوند و همدیگر را کامل نمایند اصطلاحا نیک گفته می شوند. پیشرفت پرورش طیور باعث گسترش لاین های تخمگذار متعددی از سویه های طیور تخمگذار شده و باعث گردیده که خیلی از آنها با هم مخلوط شوند.

بعضی از این اختلاطها باعث بهبود نتایج در جوجه ها شده و بعضی دیگر چنین اثری نداشته است. آنهایی که کامل کننده یکدیگر بوده اند به منظور تولید پولت های تخمگذار تجاری استفاده می شوند، بدین ترتیب طیوری تولید می گردند که در بعضی مواقع تنها از یک نظر مفیدند. برای مثال ممکن است پولت هایی داشته باشیم که فقط از نظر تولید تخم مرغ های بزرگ خوب هستند، و در نتیجه آمیزش هایی دیگر، پولت هایی به وجود می آیند که توانایی زنده ماندن خوبی دارند و در هر کدام از این موارد خصوصیات خوبی وجود دارد که برای تکمیل کردن یکدیگر مفیدند.

. اختلاط داخل نژادی

بعضی از پرورش دهندگان از طریق اختلاط داخل نژادی از ترکیب برادران و خواهران و یا خویشاوندان نزدیک برای چندین نسل، لاین های خالص به دست آورده اند. سپس برای دستیابی به نتایج بهتر، گاهی دو لاین داخل نژادی بدست آمده از اختلاط فوق را با هم می آمیزند تا پولت های تخمگذار بهتری به دست آورند. این روش باعث افزایش هموزیگوتی ( ژن های مشابه در یک سلول تخم ) در لاین های به دست آمده خواهد شد که یکنواختی بیشتر و بهتری را در گله بوجود می آورد. اگرچه اختلاط داخل نژادی به تدریج از خصوصیات مطلوب طیور می کاهد، ولی در صورت ترکیب دو لاین که هر یک نتیجه یک اختلاط داخل نژادی باشند این مسئله بهبود خواهد یافت.

– لاین های مولد تخم مرغ های با پوسته قهوه ای

اگرچه مشخص شده که رنگ پوسته تخم مرغ در ارزش غذایی تخم مرغ تأثیری ندارد ولی مصرف کنندگان تقاط مختلف از این نظر سلیقه های متفاوتی دارند. در ایالات متحده و آلمان پوسته سفید را ترجیح می دهند، در حالی که پوسته قهوه ای در میان مصرف کنندگان فرانسوی و انگلیسی و خاور دور مورد پسندتر است. به همین دلیل بعضی پرورش دهندگان طیور، لاین های تخمگذار مولد تخم مرغ با پوسته قهوه ای و یا مخلوط های آنها را پرورش می دهند تا از این طریق پولت هایی داشته باشند که تخم مرغ با پوسته قهوه ای تولید نمایند. در بعضی موارد از دو نژاد و یا دو واریته برای اختلاط استفاده می کنند. نتایج حاصل از اینها نه تنها تخم مرغ با پوسته قهوه ای تولید می کنند، بلکه ممکن است جوجه های حاصل از آنها با توجه به تفاوت رنگشان از نظر جنسی قابل تمایز باشند.

به عنوان مثال خروس های رد آیلندرد را با مرغ های پلیموت روک مخطط ترکیب می کنند. جوجه های نر تولید شده سیاه رنگ همراه با لکه هایی سفید بر روی سرشان خواهند بود. در نتیجه از این طریق می توان در زمان خروج جوجه از تخم مرغ نیز با توجه به رنگ جنس جوجه ها را مشخص نمود (تعیین جنسیت از روی رنگ). به این ترتیب لاین رد آیلندرد و پلیموت روک سفید نسبت به هم نیک (مکمل یکدیگر هستند و یکدیگر را کامل می کنند. در بعضی موارد هم از واریته های دیگر برای جفت گیری و تولید تخم مرغ قهوه ای استفاده می شود. اغلب این اختلاطها باعث تولید جوجه هایی با رنگ های متمایز کننده جنسی خواهند شد (ژنهای مولد رنگ نقره ای با طلایی).

لاین های سنتیکی نیز یافته اند که وقتی با هم مخلوط شوند خصوصیاتی در آنها به وجود می آید که باعث تمایز جنسی جوجه ها در زمان خروج از تخم مرغ می شود. برای مثال اگر خروس های نژاد رد آیلندرد با مرغ های سفید (نقره ای) جفت گیری کنند اغلب جوجه های نر سفید رنگ خواهند شد، در حالی که جوجه های ماده طلایی و یا زرد نخودی خواهند بود.

. اندازه بدن

از آنجایی که مرغ های تولید کننده تخم مرغ قهوه ای ۳۰ تا ۵۰ درصد بزرگ تر از مرغ های مولد تخم مرغ سفید هستند، میزان بیشتری غذا نیز مصرف می نمایند. به این ترتیب از نظر اقتصادی هزینه تولید یک دوجین تخم مرغ قهوه ای بیش از تولید یک دوجین تخم مرغ سفید خواهد بود.

. تولید تخم مرغ

اغلب لاین های تخمگذار تولید کننده تخم مرغ قهوه ای نسبت به لاین های تخمگذار مولد تخم مرغ های سفید تولید بیشتری دارند. اغلب تخم مرغ های قهوه ای بزرگ تر از تخم مرغ های سفید هستند ولی پوسته آنها نازک تر است.

– مشخصات آمیخته ها

پرورش دهندگان طیور برای شناخت آمیخته های مولد پولت های تخمگذار از عبارات اختصاری به ترتیب ذیل استفاده می کنند: