پرندگان از مهره داران خونگرمی می باشند که سر منشا آنها به خزندگان برمیگردد. میان پرندگان و خزندگان هم تفاوت و هم شباهت های زیادی وجود دارد. از تفاوت های اصلی بین آنها می توان اشاره کرد به خونسرد بودن خزندگان (خزندگان دمای بدن خود را تنظیم نمیکنند و به دمای محیط وابسته هستند) و خونگرم بودن پرندگان (پرندگان دمای بدنی ثابت و بالایی دارند). هم پرندگان و هم خزندگان تخمگذار هستند و تولید مثل آنها در داخل تخم و خارج از بدن شکل میگیرد با این تفاوت که برای رشد جنین داخل تخم، پرندگان باید روی تخم خوابیده و دمای آنرا بالا ببرند در حالی که خزندگان تخم های خود را داخل خاک و ماسه می گذارند که دمای محیط برای رشد جنین کافی بوده و خودشان روی آن نمی خوابند. همچنین تفاوت دیگر آنها به پرواز کردن پرندگان می توان اشاره کرد در حالی که خزندگان قادر به پرواز نیستند. در این مقاله به بررسی پوشش بدن طیور خواهیم پرداخت:

الف- پوشش بدن طیور

پر و پوست و بافت فلسی شکل تشکیل دهنده ی پوشش بدن طیور می باشند در این بخش به قسمت های مختلف پوشش بدن طیور و سایر اجزای طیور مختصر اشاره ای خواهیم نمود:

پرها

قسمت اصلی پوشش بدن طیور پر می باشد.

پوشش پر در پرندگان را می توان عامل تمایز این گروه از سایر مهره داران دانست. در سیر تکامل پرندگان، بیشتر قسمت های فلسی خزندگان تبدیل به پر شده است، هم پر و هم فلس از پروتئین مشابهی به نام کراتین ساخته شده اند. پرها اعمال متنوعی دارند:

١- به پرواز کمک می کنند.
۲- به حفظ درجه حرارت بدن کمک می کنند.
٣- پرنده را از برف و باران حفظ می نمایند.
۴- پرنده را در مقابل صیادان استتار می کنند.
۵- باعث جذابیت پرنده در بین پرندگان همان گروه می شوند.

اجزاء پر. پر از یک ریشه به نام کالاموس تشکیل یافته که یک ساقه بلند یا محور به نام راکیس به آن متصل شده است. بارب از ساقه منشعب می گردد، باربیول از بارب منشعب گشته و باربیسل از باربیول جدا می شود. تمام قسمت ها به استثناء ساقه تشکیل شبکه ای را می دهند که این شبکه در قسمت پایه پر وجود نداشته و دارای ساختمانی سست بوده و باعث رشد فلوف (پرهای کرک مانند) می شود که اغلب رنگ آن با بافت اصلی فرق می کند.

چگونه پرها بازسازی می شوند. اکثر جوجه ها هنگام تولد بدون پر می باشند و به جز بال ها و دم آنها، بدنشان از پر نرم پوشیده شده است. این پرهای نرم به زودی بلندتر بوده و قسمت اعظم آن به صورت ساقه پر تمایز می یابند، طی چند روز ساقه ها و یا محورها جوانه زده و قسمت های دیگر پر ظاهر می شوند و تا ۴ تا ۵ هفتگی تمام بدن از پر پوشیده می گردد. اولین پرها به زودی می ریزند و پرهای جدید تا ۸ هفتگی به وجود می آیند. دوره سوم کامل شدن پرها درست قبل از زمان بلوغ است و اولین پرهای دوران بلوغ در پرنده به وجود می آید. پرها ۴ تا ۶ درصد وزن بدن را تشکیل می دهند که با سن و جنس، این درصد تغییر می کند. پرندگان پیرتر و خروس ها پرهای کمتری دارند.

تولک رفتن سالیانه. چون پرهای قدیمی می ریزند و می شکنند یا کشیده می شوند، طیور بالغ طبیعتی دارند که هر ساله به روشی پرهایشان را تجدید می کنند، پرهای باقی مانده طی یک سال می ریزند و پرهای جدید رشد می کنند. این روند را تولک رفتن می نامند. در عالم وحش پرها به تدریج می ریزند و عوض می شوند و پرنده هیچ گاه بدون پر نخواهد شد و همواره پرهای قدیمی و نو بر روی بدن پرنده وجود دارد. روند طبیعی ریختن پرهای قدیمی و رشد پرهای جدید ۳ تا ۴ ماه طول می کشد.

تولک رفتن و رشد پرهای جدید تحت کنترل هورمونی است. برای تولک رفتن باید در پایه و ریشه هر پر، پر جدیدی رشد کند تا پر قدیم بیفتد. هورمون هایی که در تخمگذاری و کرچ شدن پرنده تأثیر دارند رشد جوانه پر را متوقف می کنند، در نتیجه مرغ هایی که تولک می روند به ندرت تخمگذاری می کنند. اگر تخمگذاری به طور مصنوعی متوقف شود (مثلا با کاهش مصرف دان)، تولک رفتن خیلی سریع و به طور کامل رخ خواهد داد.

شکل پرها. علاوه بر اینکه شکل پرها به جنس بستگی دارد، اندازه آنها در سطوح مختلف بدن نیز متفاوت است و هورمونهای جنسی عوامل مؤثر در اختلاف شکل پرها در جنس های مختلف می باشند. این هورمونها باعث رشد طولی و تا حدی رشد عرضی پرهای خاصی از خروس ها می شوند، مثل: پرهای گردن، زین، داسی دم و داسی زیردم.

نواحی پرها. پرها به صورت یکنواخت تمام بدن را نمی پوشانند، اما رشد پرهای نواحی مختلف در ردیف هایی صورت می گیرد. ده نوع ناحیه برای رشد پرها وجود دارد: شانه، ران، دم، سینه، گردن، شکم، ساق پا، پشت، بال و سر. زمان ظهور پرها بر بدن به قرار زیر است:

رنگ پرها. پرها واجد رنگ های متفاوتی می باشند و در یک پر نیز ممکن است رنگ های متفاوتی مشاهده شود. در بسیاری موارد این اختلاف رنگ ها به ناحیه قرار گرفتن پر نیز بستگی دارد. طرز قرار گرفتن پرها بر روی بدن مرغ و خروس متفاوت است. رنگ پرها و الگوی قرار گرفتن آنها در اثر ژنتیک و هورمونهای جنسی است.

پوشش مومی روی پرها. غده اوروپیژیال یا غده پرین بر روی ناحیه پشتی دم قرار گرفته و تنها غده ترشحی پرندگان است که به سطح بدن باز می شود. این غده، مومی چرب ترشح می نماید که پرنده آن را به وسیله منقار خود روی پرهایش پخش می کند. این ماده پرهای پرنده را در مقابل آب غیر قابل نفوذ می کند. پرها آب جذب نمی کنند و آب به سرعت از روی آنها عبور می کند و پوشش بدن طیور را عایق آب می کند.

سر

سر پرندگان که بخشی از پوشش بدن طیور می باشد از قسمت های زیر تشکیل شده است:

تاج. اشکال مختلفی در تاج ها وجود دارد ولی به طور معمول سه تای اولی از بین انواع زیر در پرندگان مشاهده می شود:

شکل تاج نتیجه اثر متقابل ژنها می باشد ولی اندازه آن به میزان هورمونهای جنسی و شدت نور (طبیعی و یا غیر طبیعی) بستگی دارد. کم بودن شدت نور باعث بلندتر شدن تاج می شود.

چشم ها. طیور می توانند رنگ ها را تشخیص دهند و نسبت به رنگ بنفش و نارنجی تمایل بیشتری نشان می دهند.

پلکها، حدقه و حاشیه داخلی چشم۔

مژه ها. پرهای زبری هستند که از ساقه های مستقیم تشکیل شده اند.

گوشها. شنوایی طیور معادل شنوایی پستانداران است.

لاله های گوش

ریش

منقار

۱– سر
۲- منقار (رأس)
۳- منقار (پایه)
۴- تاج
۵- صورت
۶- چشم
۷- ریش
۸- گوش
۹- لاله های گوش
۱۰- پرهای گردن
۱۱- پرهای جلو گردن
۱۲- گلو
۱۳- سینه
۱۴- شنل
۱۵- شانه
۱۶- کمان بال
۱۷- جلوی بال
۱۸- پوشش بال
۱۹- پوشش های ثانویه بال
۲۰- پرهای اولیه بال
۲۱- پوشش های اولیه بال
۲۲- پشت
۲۳- زین
۲۴- پرهای زرین
۲۵- پرهای نرم بدن
۲۶- کرک های نرم
۲۷- پرهای پایین ران
۲۸- پرهای مفصل خرگوشی
۲۹- پرداسی دم
۳۰- پرهای داسی زیری
۳۱- پوشش دهم
۳۲- پر های اصلی دم
۳۳- ساق پا
۳۴- سیخک پا
۳۵- پا
۳۶- پرده بین انگشتان پا
۳۷- انگشتان
۳۸- ناخن انگشتان
۳۹- مفصل خرگوشی

۱- سر
۲- منقار (رأس)
۳- منقار (پایه)
۴- تاج
۵- صورت
۶- چشم
۷- ریش
۸- گوش
۹- لاله های گوش
۱۰- پرهای گردن
۱۱- پرهای جلو گردن
۱۲- گلو
۱۳- سینه
۱۴- شنل
۱۵- شانه
۱۶- کمان بال
۱۷- جلوی بال
۱۸- پوشش بال
۱۹- پوشش های ثانویه بال
۲۰- پرهای اولیه بال
۲۱- پوشش های اولیه بال
۲۲- پشت
۲۳- امتداد پشت
۲۴- بالشتک
۲۵- پرهای اصلی دم
۲۶- پوشش دم
۲۷- پرهای نرم بدن
۲۸- کرک های نرم بدن
۲۹- پرهای ریز ران
۳۰- پرهای مفصل خرگوشی
۳۱- ساق پا
۳۲- سیخک
۳۳- پا
۳۴- انگشتان
۳۵- ناخن های انگشتان
۳۶- پرده نازک بین انگشتان پا
۳۷- مفصل خرگوشی

پاها و ساقها

ساق ها و قسمت عمده ای از پاها توسط فلس های با رنگ های مختلف پوشیده شده است. در اپیدرم چنانچه رنگدانه های ملانین نباشند، رنگ زرد بسته به مقدار رنگدانه های کارتنوئید موجود در جیره بوجود می آید. سایه های مختلف سیاه نتیجه وجود رنگدانه های ملانین در لایه درم و اپی درم می باشد. وقتی رنگ سیاه در لایه درم و رنگدانه زرد در لابه اپیدرم باشد ساق ها رنگ متمایل به سبز خواهند داشت. در صورت فقدان هر دو رنگدانه، رنگ ساق ها سفید خواهد بود. قسمت های مهم ساق پا عبارتند از:

انگشتان. اغلب طیور در هر پا دارای چهار انگشت می باشند ولی بعضی از نژادها دارای پنج انگشت هستند.

پوست

اغلب طیور پوست نازکی دارند که از مهمترین قسمت های پوشش بدن طیور به حساب می آیند. به استثنای غدد اورو پیژیال (غدد پرین) که در قسمت انتهایی روی دم قرار می گیرد، پوست فاقد غدد عرق است. عدم وجود غدد عرق باعث می شود که طیور نتوانند عرق کرده و آب بدن خود را از دست بدهند. پوست در قسمت های مختلفی از بدن تشکیل بافت های متفاوتی را می دهد، مانند: ریش، لاله های گوش، منقار، فلس ها، سیخکها و چنگال ها، به استثناء نقاط بخصوصی، رنگ پوست سفید یا زرد است. میزان و شدت رنگ زرد در پوست به میزان گزانتوفیل جیره غذایی و شدت تولید تخم مرغ بستگی دارد.

 مقاله پوشش بدن طیور بخش اول از فصل دوم ( ساختمان بدن طیور از صفر تا صد) سری مقالات راهنمای جامع و کامل پرورش طیور، سایت مرغ مرندی می باشد برای خواندن بخش های بعدی مقالات صفر تا صد پرورش طیور بر روی لینک مقالات صفر تاصد پرورش طیور کلیک نمایید.